Verplichting vanaf 2024
Met ingang van het boekjaar 2024 moeten alle beursgenoteerde bedrijven en grote ondernemingen verplicht verslag uitbrengen over hun duurzaamheidsbeleid en -prestaties. Dit is het gevolg van de Europese richtlijn Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Deze richtlijn verplicht grote bedrijven naar de buitenwereld te communiceren welke inspanningen ze leveren op het gebied van milieu (Environmental), maatschappij (Social) en goed bestuur (Governance), afgekort als ESG. Deze rapporten zijn bedoeld om belanghebbenden te informeren over de duurzaamheidsinspanningen van een organisatie, hun prestaties te meten en verantwoording af te leggen over hun impact op de planeet en de samenleving. Ze kunnen ook dienen als instrument voor bedrijven om hun reputatie te verbeteren, risico’s te beheren, concurrentievoordeel te behalen en het vertrouwen van investeerders en consumenten te winnen.
De waarheid achter greenwashing
Duurzaamheidsverslaggeving is een vast onderdeel van bedrijfscommunicatie. Het publiek eist aan de ene kant transparantie en verantwoording, en bedrijven proberen zichzelf aan de andere kant te profileren als milieubewust en ethisch verantwoord. Maar dit groeiende bewustzijn zorgt voor een nieuw risico: greenwashing. Organisaties presenteren zich onterecht als milieuvriendelijk, terwijl ze in werkelijkheid schadelijke praktijken aanhouden of weinig tot geen inspanningen leveren om echt duurzaam te zijn. Deze misleidende tactiek wordt vaak gebruikt in duurzaamheidsverslagen. Kunnen consumenten, investeerders en andere gebruikers van deze verslagen de waarheid achter deze rapportages ontcijferen?
Misleiding
Duurzaamheidsverslagen zijn er in allerlei soorten en maten. Er is geen standaard die voorschrijft wat ze moeten bevatten of hoe ze moeten worden gepresenteerd. Hierdoor ontstaat ruimte voor manipulatie en misleiding. Een bedrijf kan er daarom voor kiezen om alleen te focussen op positieve aspecten, terwijl het de negatieve kanten verdoezelt. Daarnaast is het niet verplicht om externe audits te ondergaan om de geloofwaardigheid van duurzaamheidsbeweringen te toetsen.
Het komt geregeld voor dat beweringen vaak omschreven zijn in vage bewoordingen, die de indruk wekken van vooruitgang op het gebied van verduurzaming terwijl er geen concrete stappen genomen zijn. Een voorbeeld is een kledingbedrijf dat trots aankondigt dat een groot percentage van zijn producten is gemaakt van duurzame materialen. Maar als dat percentage wordt berekend op basis van het totale aantal items en niet op basis van het totale gewicht of de totale omzet, kan dit misleidend zijn.
Afleiding
Ook kunnen bedrijven de aandacht afleiden van hun schadelijke praktijken door te wijzen op kleine verbeteringen of door te focussen op onderwerpen die minder relevant zijn voor hun kernactiviteiten. Een bedrijf kan bijvoorbeeld pronken met grote investeringen in duurzaamheidsinitiatieven. Dit kunnen aanzienlijke bedragen lijken, maar als ze worden afgezet tegen de totale omzet of winst, vormen ze slechts een klein deel van de financiële middelen van het bedrijf. Een ander voorbeeld van afleiding zijn bedrijven die sponsorgeld uitgeven aan evenementen of programma’s die gericht zijn op milieubehoud of duurzaamheid. Dit kan hun groene imago bevorderen, terwijl hun kernactiviteiten nog steeds een aanzienlijke negatieve impact hebben op het milieu.
Bescherming
Hoe kunnen gebruikers van duurzaamheidsverslaggeving zichzelf beschermen tegen greenwashing? In de eerste plaats door niet goedgelovig te zijn en niet alles klakkeloos aan te nemen. Het is cruciaal om door de mooie verpakking heen te kijken en te zoeken naar concrete feiten en cijfers die de groene beweringen van deze grote ondernemingen ondersteunen. Hierbij is belangrijk om onafhankelijke bronnen te checken. Externe beoordelingen en certificeringen van gerenommeerde organisaties kunnen helpen om de geloofwaardigheid van duurzaamheidsbeweringen te onderbouwen. Raadpleeg milieuorganisaties en andere onafhankelijke onderzoeksinstituten voor waardevolle inzichten over de werkelijke impact van een bedrijf op het milieu en de samenleving.
Handhaving
Consumenten en investeerders moeten bedrijven aansprakelijk houden voor hun greenwashing-praktijken. Door kritische vragen te stellen, transparantie te eisen en door hun portemonnee te laten spreken kunnen ze druk uitoefenen op bedrijven om echte duurzame veranderingen door te voeren en verantwoording af te leggen voor hun daden.
Tot slot is er dringende behoefte aan strengere regelgeving en handhaving om greenwashing aan te pakken. Overheden en toezichthoudende instanties moeten de verantwoordelijkheid nemen om duidelijke richtlijnen vast te stellen voor duurzaamheidsverslaggeving en ervoor te zorgen dat bedrijven zich hieraan houden. Dit is bovendien handzaam voor professionals die belast zijn met het opstellen en het beoordelen van het jaarlijkse duurzaamheidsverslag. Als laatste middel moet de overheid substantiële boetes uitdelen aan bedrijven die betrapt worden op greenwashing om zodoende een krachtig afschrikmiddel te creëren.
Samenvatting
De rol van duurzaamheid blijft groeien. Het is daarom cruciaal om greenwashing aan de kaak te blijven stellen en te blijven streven naar echte verandering. Wees bewust van greenwashingtactieken. Zo kunt u actief optreden tegen misleidende en afleidende praktijken en kunnen consumenten, investeerders en andere stakeholders een verschil maken en bijdragen aan een echte duurzame toekomst.
Werkt u zelf aan een deugdelijk en ‘greenwashingproof’ duurzaamheidsverslag? Laat u dan beoordelen door een accountant of andere auditor. Vanuit onze expertise en als onafhankelijke partij denken wij graag met u mee! Neem vrijblijvend contact met ons op.
