Zorgplicht werkgever
Een werkgever heeft een wettelijke zorgplicht om werknemers een veilige en gezonde (werk)omgeving te bieden. De werkgever is er bijvoorbeeld verantwoordelijk voor om te zorgen dat zijn werknemers niet in aanraking komen met (mogelijk) besmette werknemers. Het is van belang dat de werkgever zijn werknemers informeert over de gevaren van het coronavirus op de werkvloer en de wijze waarop (verdere) besmetting kan worden voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn het afzien van fysiek contact (geen handen meer schudden) en het houden van een minimale afstand van 1,5 – 2 meter.
Een werknemer mag weigeren om naar het werk te komen vanwege het coronavirus als er een reëel gevaar dreigt. Een reden kan bijvoorbeeld zijn dat er een snotterende collega op de werkvloer rondloopt. Ook indien een werknemer een verhoogd risico heeft vanwege astmatische klachten, kan een werknemer weigeren naar het werk te komen. Het arbeidsrecht vereist in dit soort situaties dan wel dat de werknemer aan de werkgever meldt dat hij zijn werk onderbreekt vanwege de corona-dreiging. Bovendien moet de werknemer weer komen werken zodra het weer kan.
Thuiswerkende werknemer
De overheid heeft iedereen opgeroepen om zoveel mogelijk thuis te werken. Voor zover mogelijk dient de werkgever zijn werknemers daartoe in staat te stellen (lees ook ons artikel inzake het ter beschikking stellen van het juiste materiaal, bijvoorbeeld een laptop, aan een werknemer).
Indien een werknemer toch naar het werk wil komen, bijvoorbeeld omdat hij thuis geen (goede) werkplek heeft of bepaalde voorzieningen op het werk nodig heeft, kan een werkgever dit niet zondermeer verbieden. Behalve als zo’n werknemer last heeft van verkoudheid, keelpijn, hoesten of koorts, dan moet de werknemer sowieso thuisblijven. Daarnaast is het aan te raden om werknemers met een kwetsbare gezondheid altijd thuis te laten werken. De werkgever moet in dat geval het loon doorbetalen, tenzij thuiswerk mogelijk is maar de werknemer dit weigert.
Als er toch op kantoor gewerkt moet worden omdat thuiswerken niet mogelijk is vanwege de functie, dan dient een werkgever de kans op besmetting zo klein mogelijk te maken.
Indien de werkgever niet genoeg werk heeft voor de werknemer (zowel op de werkvloer of thuis) als gevolg van het coronavirus, dan moet de werkgever het loon van de werknemer wel blijven doorbetalen. Mogelijk komt de werknemer in aanmerking voor de nieuwe Noodmaatregel voor Overbrugging van Werkbehoud (NOW). Lees hierover meer over op onze kennisbank.
Verrichten van andere werkzaamheden
De reguliere werkzaamheden vallen door het coronavirus wellicht geheel of gedeeltelijk weg. De werkgever kan dan op zoek gaan naar andere werkzaamheden die de werknemer tijdelijk kan verrichten. Mag de werkgever dit ‘zomaar’ van de werknemer verlangen?
Gezien de gegeven omstandigheden mag dit in principe van een werknemer worden gevraagd. Voorwaarde is wel dat de werknemer in redelijkheid in staat is die andere werkzaamheden te verrichten. Als aan de andere werkzaamheden reële gevaren zijn verbonden, die de werknemer normaliter niet zou lopen, dan kan de werknemer dit weigeren.
Kinderopvang
Scholen en opvangcentra voor kinderen zijn op last van de overheid gesloten. De vraag is nu hoe je als werkgever en werknemer hiermee omgaat. De werknemer kan in dit geval een beroep doen op calamiteitenverlof of eventueel kortdurend zorgverlof. De werknemer dient het opnemen te melden bij de werkgever.
Het calamiteitenverlof is een vorm van verlof die bedoelt is als noodmaatregel en ziet daarom enkel op de tijd die nodig is om (alternatieve) opvang voor de kinderen te kunnen regelen. Tijdens het calamiteitenverlof moet de werkgever het loon doorbetalen. Indien geen opvang gevonden kan worden, zal de werknemer regulier (vakantie)verlof moeten opnemen of kan hij onbetaald verlof aanvragen.
Wanneer het kind van een werknemer ziek is, kan de werknemer aanspraak maken op kortdurend zorgverlof (van maximaal 2 weken) om zijn/haar kind te verzorgen. De werkgever hoeft dit niet zomaar te accepteren. Hij mag bijvoorbeeld nagaan of de werknemer wel echt zijn/haar best heeft gedaan om een andere oplossing te vinden. Gedurende het kortdurend zorgverlof heeft werknemer recht op 70% van het loon.
Beide vormen van verlof zijn ervoor bedoeld om een korte periode van afwezigheid (enkele uren of dagen) op te vangen. Indien deze vormen van verlof zijn uitgeput, dan kan in overleg tijd-voor-tijd uren worden ingezet of kan een werknemer vakantiedagen opnemen. Een werknemer kan echter niet door de werkgever worden verplicht om vakantiedagen op te nemen. De werknemer moet hiermee instemmen. Ook kan een oplossing worden gevonden in het werken van andere werktijden, (deels) thuisweken of ATV/Adv-dagen. Voor het overige is er in principe geen recht op betaald verlof (tenzij dit in de CAO of arbeidsvoorwaardenregeling is bepaald).
Vakantie
Zoals hierboven aangegeven, kan een werkgever een werknemer niet verplichten om vakantiedagen op te nemen maar moet de werknemer hiermee instemmen.
Vakantie intrekken
Een werknemer die bij zijn werkgever vakantie had aangevraagd voor deze periode waarvan de reis bijvoorbeeld is geannuleerd door de coronamaatregelen, kan de door zijn werkgever goedgekeurde vakantie niet eenzijdig wijzigen. De werknemer zal hierover met zijn werkgever in overleg moeten treden. Het hangt af van de feiten en omstandigheden of de werkgever met het verzoek moet instemmen. De werkgever moet zich als ‘goed werkgever’ gedragen, maar er kunnen uiteraard goede redenen van de werkgever zijn om het verzoek niet te honoreren, bijvoorbeeld omdat er onvoldoende werk is.
Verzoek om vakantie afwijzen
De huidige maatregelen tegen verspreiding van het coronavirus zullen op een bepaald moment worden ingetrokken en op dat moment zal de werkgever zijn werknemers hard nodig hebben om de zaak weer draaiende te krijgen. Dit zal vermoedelijk in het voorjaar of in de zomer zijn, waardoor de werknemers graag hun vakantiedagen opnemen om van het mooie weer te gaan genieten. In hoeverre mag de werkgever het verzoek van de werknemer voor het opnemen van zijn vakantiedagen eigenlijk weigeren?
De werkgever kan een verzoek van de werknemer tot het opnemen van vakantie afwijzen op basis van gewichtige redenen. Daarvan is sprake als het inwilligen van het verzoek tot ernstige verstoring van de bedrijfsvoering zou leiden. De werkgever dient, indien hiervan sprake is, de gewichtige reden binnen twee weken nadat de werknemer het verzoek om vakantie schriftelijk kenbaar heeft gemaakt, schriftelijk aan de werknemer mee te delen.
Ook kan de werkgever beslissen dat in een bepaalde periode geen vakantie mag worden opgenomen als sprake is van een gewichtige reden.
Werknemers ontslaan
Een voorwaarde van de NOW is dat personeel niet ontslagen mag worden om bedrijfseconomische redenen in de periode waarin de regeling loopt. Het niet verlengen van arbeidsovereenkomsten en ontslaan in de proeftijd zijn andere vormen van beëindigen.
Proeftijd
De proeftijd is maximaal 2 maanden en gedurende de proeftijd mag zowel de werkgever als de werknemer de arbeidsovereenkomst meteen opzeggen. De werkgever mag dus van de proeftijd gebruik maken als de werkzaamheden als gevolg van het coronavirus plotseling wegvallen en daarmee de arbeidsovereenkomst opzeggen.
Niet verlengen arbeidsovereenkomst
Het is mogelijk dat de werkgever een arbeidsovereenkomst van bepaalde tijd met de werknemer overeen is gekomen. Deze arbeidsovereenkomst eindigt op de in de arbeidsovereenkomst afgesproken tijd zonder dat partijen daar een handeling voor hoeven te verrichten. Wel moet de werkgever voldoen aan de aanzegplicht wanneer de duur van de arbeidsovereenkomst 6 maanden of langer is. De werkgever moet de werknemer uiterlijk één maand voor de einddatum van de arbeidsovereenkomst schriftelijk laten weten dat de arbeidsovereenkomst niet wordt verlengd. Nu door het Coronavirus de werkzaamheden wegvallen, kunt u als werkgever er dus voor kiezen om de arbeidsovereenkomst aan te zeggen waardoor de arbeidsovereenkomst niet zal worden verlengd.
Medische test
Een werkgever kan de werknemer niet verplichten om een corona-test te ondergaan. Echter, indien het vermoeden bestaat dat een werknemer corona-symptomen heeft, dan mag de werkgever deze persoon wel naar huis sturen en de bedrijfsarts inschakelen.
Wilt u meer weten over het door het kabinet beschikbaar gestelde pakket aan steunmaatregelen? Via onze kennisbank houden we u op de hoogte van alle laatste ontwikkelingen en de voor u belangrijke informatie. Heeft u vragen? Onze specialisten staan graag voor u klaar!